Jezioro Łuknajno – jedno najciekawszych jezior i miejsc w Polsce do obserwacji ptaków związanych z wodą, a szczególnie upodobały sobie to miejsce dostojne królewskie ptaki – łabędzie. Gniazduje tutaj corocznie około kilkudziesięciu par, a około 2 tys. sztuk przebywa w okresie „pierzenia” (zmiany starych piór na nowe).
Jezioro Łuknajno położone jest w województwie warmińsko-mazurskim, 5 km od centrum Mikołajek w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Dojazd przy trasie z Mrągowa do Ełku, a od południa od Ruciane-Nida. Najważniejsze miejscowości to pobliskie Mikołajki, najbliższa miejscowość Urwitałt gdzie mieści się Stacja Terenowa Uniwersytetu Warszawskiego im. prof. Kazimierza Dobrowolskiego. Przyrodę prezentuje ścieżka przyrodnicza, która prowadzi wzdłuż łąk po stronie południowo-zachodniej jeziora Łuknajno. Wokół jeziora wiedzie trasa rowerowa długości około 11 km.
Łuknajno jest jeziorem wytopiskowym, powstałym po wytopieniu się bryły lodu z ustępującego lodowca i dlatego ma prawie okrągły kształt. Nazwa pochodzi od bałtyjskiego słowa lukne, czyli grzybienie (tzw. lilie wodne), których jest bardzo dużo na płyciznach. Płycizny występujące w jeziorze powodują dużą obfitość roślinności wodnej i w związku z tym ryb, co w połączeniu z płaskimi, podmokłymi i częściowo zalesionymi brzegami sprawia, że jest to raj dla wielu gatunków ptaków. Łabędzie mają łatwy dostęp do swojego ulubionego pokarmu jakimi są wodne rośliny, ale czasami zjadają również ślimaki czy larwy owadów. Jezioro jest eutroficzne, czyli żyzne i silnie zarastające przez roślinność. Grząskie i muliste dno jeziora porastają zwarte skupienia ramienic (tzw. łąki ramienicowe) i występuje tu 8 gatunków z rodziny ramienic, które stanowią główny składnik pożywienia łabędzi. Brzegi jeziora otoczone są szerokim pasem szuwarów, gdzie króluje trzcina, tatarak, turzyca czy pałka wodna. Wokół występują rozległe torfowiska niskie, porośnięte zaroślami wierzbowymi, olsami lub występują łąki kośne.
Jest to płytkie jezioro polodowcowe o średniej głębokość 0,6 m. a maksymalna głębokość wynosi 3 m. Jezioro zajmuje powierzchnię 680 ha i jest połączone wąskim kanałem o długości 500 m z jeziorem Śniardwy. Na obszarze jeziora ze względu na objęcie go ochroną rezerwatową zakazany jest połów ryb i sporty wodne. Z jego walorów można korzystać tylko na ścieżce przyrodniczej i szlaku rowerowym. Rezerwat przyrody Jezioro Łuknajno jest rezerwatem faunistycznym i jest położony na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Jego powierzchnia wynosi 1189,11 ha. Obszar ten został uznany za „teren ochronny” już w 1947 roku a wcześniej jezioro zostało objęte ochroną 24 lipca 1937 r. przez Niemców. Od 1976 został on również objęty ochroną międzynarodową jako rezerwat biosfery w ramach programu UNESCO-MAB („Człowiek i biosfera”), a od 1977 został objęty międzynarodową konwencją ramsarską, chroniącą obszary wodno-błotne.”
Bogactwo przyrodnicze Jeziora Łuknajno wynika z jego specyfiki. Jest to jezioro płytkie i eutroficzne z dużą ilością roślinności, zooplanktonu i ryb stanowiących bogatą bazę pokarmową dla ptaków. Przyciąga to miłośników ptaków z całego świata, którzy przyjeżdżają głównie wiosną i latem, aby obserwować je w okresie lęgowym i wyprowadzania młodych. Największą atrakcją są oczywiście łabędzie nieme, ale również hełmiatka, bączek, ortolan, zielonka, wodnik, kropiatka oraz zalatujący orzeł przedni. Wokół jeziora występuje bardzo liczna populacja żurawia (na torfowiskach) i derkacza (głównie na łąkach). Wokół jeziora można spotkać również bielika, błotniaka stawowego, czaplę siwą, kormorana, a na wodzie łyski, perkozy oraz kaczki – płaskonosa i rożeńca.
Ogólnie występuje około 850 gatunków roślin naczyniowych. Z rzadkich roślin występują w strefie brzegowej, jeżogłówka najmniejsza, brzoza omszona, a z chronionych gatunków wawrzynem wilczełyko i storczyk szerokolistny. Co szczególnie ciekawe to fakt, że zachowane są okazy z różnych epok. Wśród drzew są borealne wierzba borówkolistna i wierzba lapońska. Również wśród mchów występują takie gatunki jak mszar, koimka, widłoząb długolistny czy torfowce. Podwodne łąki stanowią 77% powierzchni dna jeziora i tworzą je ramienice, rdestnice i wywłócznik.